Gezondheid tijdens je zwangerschap

Kun je minder goed poepen? Of is je poep harder dan anders? Dat komt doordat je darmen wat trager werken tijdens de zwangerschap. Als je hard perst bij het poepen, kun je aambeien krijgen. Aambeien zijn kleine uitstulpingen bij je anus (je poepgaatje). Die kunnen pijn doen of jeuken. Als je hard perst bij het poepen, kan dat erger worden. Dit gebeurt vooral als je poep hard is. Wat kun je doen om te zorgen dat je gemakkelijker kunt poepen?

• Stel naar de wc gaan niet uit: als je wacht, wordt je poep harder.
• Eet veel groente, fruit, volkorenbrood en volkorenpasta. Kies vaker voor peulvruchten. En eet elke dag een handje ongezouten noten.
• Drink genoeg: iedere dag tussen de 1,5 en 2 liter.
• Zorg dat je genoeg beweegt, bijvoorbeeld door te wandelen of te fietsen.

Drink geen alcohol als je zwanger bent. Als je alcohol drinkt, heb je een grotere kans op een miskraam. Alcohol kan de hersenen en andere organen van je baby beschadigen. Je baby groeit minder goed. En kan te vroeg geboren worden. Geen enkele hoeveelheid alcohol is veilig tijdens de zwangerschap.

Drink ook geen alcohol als je borstvoeding geeft. Alcohol komt in de moedermelk terecht. Dit is niet goed voor je baby. Heb je toch alcohol gedronken? Wacht dan 3 uur per glas voor je weer borstvoeding geeft. Zo lang duurt het voor de alcohol uit de moedermelk is verdwenen.
Heb je alcohol gedronken tijdens de zwangerschap en maak je je zorgen? Praat erover met je verloskundige, gynaecoloog of huisarts. Je kunt ook anoniem bellen met de Alcohol Infolijn (0900-1995) of kijken op www.alcoholinfo.nl

Je kunt ziek worden van een bacterie of een virus. Sommige besmettelijke ziekten zijn ook slecht voor de gezondheid van je baby in je buik. Wat kun je doen om besmettelijke ziekten te voorkomen? Je kunt besmettelijke ziekten voorkomen door vaak je handen te wassen met zeep. Dit is bijvoorbeeld belangrijk bij het cytomegalovirus (CMV). Dit virus kan slecht zijn voor de gezondheid van je baby in je buik. Daarom moet je proberen zo min mogelijk in contact te komen met het virus. Het virus komt vaak voor in speeksel en plas van kleine kinderen.

Was daarom je handen na het afvegen van snottebellen en het verwisselen van luiers of als je een kind geholpen hebt op de wc. Stop de speen, de lepel of de vork van jouw eigen of andere kinderen niet in je eigen mond. En geef jouw of andere kinderen ook geen eten met je eigen lepel of vork. Er zijn ook besmettelijke ziekten waarvan je vlekjes op de huid krijgt. Bijvoorbeeld waterpokken, rodehond, de vijfde ziekte. Deze ziekten kunnen slecht zijn voor de gezondheid van je baby in je buik. Dat geldt ook voor kinkhoest. Heb je contact gehad met iemand die één van deze ziekten heeft? Bel dan met je verloskundige of gynaecoloog. Kijk voor meer informatie op www.rivm.nl/zwangerschap-en-
infectieziekten.

Tijdens de zwangerschap kun je last krijgen van bloedarmoede. Je hebt dan te weinig rode bloedcellen in je bloed. Of de rode bloedcellen werken niet zo goed. Je bent dan snel duizelig, kortademig of moe. Ook kun je flauwvallen en er erg bleek uitzien. Je verloskundige onderzoekt aan het begin van je zwangerschap of je bloedarmoede hebt. Bij 30 weken zwangerschap doet ze dat nog een keer. Soms gebeurt dit onderzoek vaker. Bijvoorbeeld als je klachten hebt.

Heb je bloedarmoede? Vaak komt dit omdat je te weinig ijzer hebt in je bloed. Je kunt dan het beste producten met veel ijzer erin eten. Kijk onder ’Eten en drinken’ wat je kunt doen. Maar dit helpt niet altijd. Je krijgt van je verloskundige dan ijzertabletten. De bloedarmoede kan ook door iets anders komen. De verloskundige stuurt je dan naar de huisarts. Kijk voor meer informatie op www.deverloskundige.nl of www.thuisarts.nl.

Bloedverlies uit de vagina komt voor als je zwanger bent. Vooral in de eerste 3 maanden. Het hoeft niet erg te zijn. Het kan komen doordat het bevruchte eitje zich vastmaakt in je baarmoeder. Of als je een wondje hebt op je baarmoedermond. Maar het kan ook zijn dat je een miskraam hebt. Verlies je bloed uit je vagina? Bel dan met je verloskundige of gynaecoloog. Bewaar je slipje of inlegkruisje waar het bloed in zit.

Sommige zwangeren krijgen last van brandend maagzuur of maagpijn. Of een branderig en pijnlijk gevoel in de slokdarm. Brandend maagzuur kan erger worden van koffie, sinaasappelsap, drank met prik of bubbels en vet eten. Heb je brandend maagzuur? Dan kun je deze dingen beter niet drinken of eten. Gaat het brandend maagzuur niet weg? Overleg dan met je verloskundige of gynaecoloog.

Tijdens de zwangerschap kun je bruine vlekken in je gezicht krijgen. Dit zijn pigment­vlekken en heet ook wel zwanger­schapsmasker of melasma. Het komt vaker voor bij mensen met een getinte huid. De vlekken worden vaak erger door zonlicht. Blijf daarom zoveel mogelijk in de schaduw en ga niet onder de zonnebank. Ga je in de zon? Gebruik dan zonnebrandcrème of zet een hoed op. Meestal gaan deze bruine vlekken weg na de zwangerschap.

Misschien gebruiken jij of je partner wel eens wiet, XTC, cocaïne of andere drugs. Of lachgas of paddo’s. Het gebruik van drugs is nooit veilig. Gebruik daarom helemaal geen drugs als je zwanger wilt worden. Of tijdens je zwangerschap. Drugs beschadigen eicellen en zaadcel­len. Drugs kunnen voor ernstige problemen zorgen bij je kind. Gebruik ook geen drugs als je borst­voeding geeft.

Misschien heb je toch iets gebruikt terwijl je zwanger was of borstvoeding gaf? Praat er dan over met je verloskundige, gynaecoloog of huisarts. Kijk voor meer informatie op www.drugsinfo.nl/zwanger. Je kunt ook anoniem bellen met de Drugs Infolijn (0900-1995).

Er verandert veel als je zwanger bent. Hierdoor kun je emotioneler worden. Dit komt ook door je hormonen. Ook je partner kan emotioneler worden. Dat kunnen positieve en negatieve emoties zijn. Hebben jij of je partner last van negatieve emoties? Bespreek ze dan met je verloskundige, je gynaecoloog of je huisarts.

Gezond eten. Hoe doe je dat?

Het is belangrijk voor jou en je baby om gezond te eten als je zwanger bent. Daar hoort ook bij dat je verschillende dingen eet. Zo krijgt je baby de voedingsstoffen binnen om te groeien. De ‘ Schijf van Vijf’ van het Voedingscentrum kan je daarbij helpen. Eten voor twee is niet nodig. Heb je trek in iets? Neem dan iets gezonds, bijvoorbeeld uit de ‘Schijf van Vijf’. De volgende punten zijn ook belangrijk als je zwanger bent:

• Neem elke dag foliumzuur en vitamine D.
• Eet 2 keer per week vis, waarvan 1 keer in de week vette vis zoals zalm (uit blik of gebakken) of forel, en 1 keer in de week magere vis zoals tilapia of schol. Als je voldoende vis eet, is de kans kleiner dat je baby te vroeg geboren wordt. Sommige soorten vis kun je beter niet eten als je zwanger bent, omdat er schadelijke stoffen in zitten. Lukt het niet om voldoende vis te eten? Slik dan capsules met omega-3 visolie met 250-450 mg DHA. Kijk in de app ZwangerHap van het Voedingscentrum welke soorten vis je kunt eten.

Tijdens de zwangerschap is het extra belangrijk om voldoende calcium, jodium en ijzer binnen te krijgen via je voeding.

• Calcium zit vooral in melkproducten zoals melk of yoghurt. Je krijgt voldoende calcium binnen als je elke dag 3-4 porties (ongeveer een halve liter) zuivel neemt. Calcium is belangrijk voor de botopbouw van je baby. Als je genoeg calcium binnenkrijgt, is de kans kleiner dat je baby te vroeg geboren wordt. Je hebt dan ook minder kans op hoge bloeddruk of zwangerschapsvergiftiging.
• Jodium zit vooral in brood, maar ook in melkproducten, eieren en vis. Je krijgt voldoende jodium binnen als je bijvoorbeeld elke dag 5 boterhammen eet én 3-4 porties (ongeveer een halve liter) melkproducten binnenkrijgt én 2 keer per week vis eet. Jodium is belangrijk voor de groei en de hersenontwikkeling van je baby.
• IJzer zit in vlees en vis, maar ook in brood en volkorenproducten, peulvruchten, noten en in verschillende groenten. Je verloskundige controleert of je voldoende ijzer in je bloed hebt.

Lukt het niet om voldoende producten te eten waar deze voedingsstoffen in zitten? Slik dan pillen (supplementen) om toch genoeg binnen te krijgen. Kijk op www.voedingscentrum.nl/zwangersupplementen.

Wat kan je wel en beter niet eten?

Tijdens je zwangerschap kun je bijna alles gewoon eten en drinken. Maar sommige producten kunnen schadelijk zijn, zoals sommige soorten vis (zoals makreel, paling, sardine, tonijn, krab of garnalen), lever en alcohol.

Er zijn ook producten waarvan je beter niet te veel kunt nemen, zoals drop, zoethout, koffie, thee en sojaproducten.

Ga veilig om met eten

Als je zwanger bent, heb je een verminderde weerstand. Daardoor kun je gevoeliger zijn voor voedselinfecties. Hieronder staan tips om dat te voorkomen:

• Was je handen met water en zeep voor het koken en voor het eten.
• Zet je koelkast op 4°C. Eet producten die in de koelkast staan op binnen de houdbaarheidsdatum. Of binnen 2 dagen na openen.
• Verhit de volgende producten voor je het eet: rauw vlees, rauwe en gerookte vis, rauw ei, rauwe kiemgroente, zachte kaas gemaakt van rauwe melk (er staat dan ‘au lait cru’ op het etiket), rauwe melk (bijvoorbeeld melk die je koopt bij een boer of landwinkel. Melk uit de supermarkt is nooit rauw)
• Stop de speen, lepel of vork van jouw eigen of andere kinderen niet in je mond. Kijk hier waarom dat is.

Kijk voor meer informatie tijdens de zwangerschap op www.voedingscentrum.nl/zwanger.

TIP: download de app ZwangerHap op www.voedingscentrum.nl/zwangerhap. In de app kun je makkelijk opzoeken of je iets wel of beter niet kunt eten of drinken tijdens je zwangerschap.

Afvallen en vasten tijdens de zwangerschap

De meeste vrouwen komen tussen 6 en14 kilo aan. Dat komt doordat de baby en de baarmoeder groeien. Je krijgt meer vetweefsel en meer bloed in de vaten. Ook kun je wat vocht vasthouden. Ga niet lijnen als je zwanger bent. Dit kan gevaarlijk zijn voor je baby en voor jezelf. Je baby heeft voedingsstoffen nodig om te kunnen groeien. Als je wilt afvallen, wacht dan tot je bevallen bent.

Wil je vasten? Bijvoorbeeld tijdens de ramadan? Bespreek dit dan met je verloskundige of gynaecoloog.

Foliumzuur verkleint de kans dat je baby een open ruggetje, een hazenlip of een open gehemelte krijgt. Waarschijnlijk neem je al foliumzuur. Ga daarmee door tot je 10 weken zwanger bent. 

Neem je nog geen foliumzuur? Begin daar dan mee. En ga daar mee door tot je 10 weken zwanger bent. Neem elke dag een tablet van 0,4 of 0,5 milligram foliumzuur. Je kunt deze tabletten kopen bij de apotheek of de drogist. Je hebt er geen recept van je dokter voor nodig 

Meer informatie over foliumzuur:
www.strakszwangerworden.nl.

Als je zwanger bent, krijg je soms harde buiken. Dit komt doordat de spieren van je baarmoeder samentrekken. Als je soms een harde buik hebt, is dat niet erg. Heb je vaak harde buiken? En wordt dat steeds erger? Bel dan met je verloskundige of gynaecoloog.

Woon je binnen een straal van 100 km van een kerncentrale? Dan is het goed om jodiumtabletten in huis te hebben als je zwanger bent. Is er een ongeluk met een kerncentrale? Jodiumtabletten zorgen er dan voor dat je baby geen schildklierkanker krijgt. 

Je kunt deze tabletten kopen bij de apotheek of de drogist. Ze kosten ongeveer 3 euro. Meer informatie vind je op www.waaromkrijgikjodiumtabletten.nl. Daar lees je ook over welke kerncentrales het gaat.

In poep van katten kan een parasiet zitten waar je de ziekte toxoplasmose van krijgt. Ben je zwanger en loop je een infectie op met toxoplasmose? Dit kan slecht zijn voor de gezondheid van je baby. Doe daarom handschoenen aan als je de kattenbak verschoont of in de tuin werkt. En was daarna je handen. Was je handen en de handen van je kinderen na het spelen in de zandbak.

Toxoplasmose kun je ook krijgen van iets dat je eet. Eet daarom geen rauw vlees, zoals carpaccio. Of vlees dat niet goed is verhit. Ook geen broodbeleg zoals filet americain, ossenworst of salami. Eet ook geen ongewassen groente of fruit.

Heb je al een keer toxoplasmose gehad? Dan kun je het niet nog een keer krijgen.

Meer informatie:
www.rivm.nl/toxoplasmose 

Kinkhoest is een erg besmettelijke ziekte. En heel gevaarlijk voor pas-geboren baby’s. Baby’s kunnen long- ontsteking en hersenschade krijgen. Heel soms gaan baby’s dood door kinkhoest. Baby’s krijgen een vaccinatie tegen kinkhoest als ze een paar maanden oud zijn. De eerste maanden kan een baby dus wel kinkhoest krijgen. Als jij een vaccinatie tegen kinkhoest krijgt als je zwanger bent, kunnen jij en je baby geen kinkhoest krijgen. Daarom is het verstandig een vaccinatie tegen kinkhoest te nemen als je zwanger bent. Je verloskundige of gynaecoloog vertelt je hierover. Je kunt een vaccinatie krijgen als je 22 weken of langer zwanger bent. Als jij de vaccinatie haalt dan krijgt je baby één prik minder en start een maand later met vaccinaties. Voor deze vaccinatie moet je zelf een afspraak maken. 

Kijk voor meer informatie op 22wekenprik.nl hier zie je ook waar je een afspraak kan maken.

Gebruik je medicijnen? Vertel je verloskundige of gynaecoloog dan welke medicijnen je gebruikt. Dit geldt ook voor medicijnen waarvoor je geen recept van een dokter nodig hebt. En die je bijvoorbeeld hebt gekocht bij de drogist of de supermarkt. Of voor kruidenmiddelen, homeopathische middelen of andere alternatieve medicijnen. Vertel de apotheker dat je zwanger bent en dat je deze medicijnen gebruikt. Sommige medicijnen zijn niet goed voor je baby.
Vraag daarom de apotheker om een lijst van de medicijnen die je gebruikt. Neem deze lijst mee naar je (huis)arts. Je (huis)arts kan dan kijken of de medicijnen allemaal nodig zijn. Vertel daarom ook altijd aan je huisarts, je medisch specialist en je tandarts dat je zwanger bent.

Heb je pijn? Dan mag je paracetamol gebruiken. Lees in de bijsluiter hoeveel tabletten je mag nemen. Wil je langer dan een paar dagen paracetamol nemen? Overleg dit dan met je verloskundige of gynaecoloog. Andere pijnstillers dan paracetamol mag je alleen gebruiken na overleg met je verloskundige of gynaecoloog. Wil je tandarts je verdoven? Dat mag. Maar vertel wel dat je zwanger bent. 

Gebruik andere pijnstillers alleen na overleg met je verloskundige of gynaecoloog. 

Meer informatie:
www.moedersvanmorgen.nl/kennisbank of kijk in het boekje op www.moedersvanmorgen.nl/boekje

Vooral in de eerste 3 tot 4 maanden van je zwangerschap kun je misselijk zijn. Vaak is dat ’s morgens als je wakker wordt. Misschien moet je ook overgeven.

Ben je misselijk? Stop dan niet met eten. Want daardoor kan het erger van worden. Begin de dag met een licht ontbijt. Eet voor je opstaat. En eet daarna de rest van de dag ook steeds kleine beetjes. Je merkt zelf wat je beter wel en niet kunt eten. Moet je vaak en lang overgeven? De huisarts kan je dan medicijnen geven. Kijk voor meer informatie over misselijkheid tijdens je zwangerschap op www.thuisarts.nl.

Meer informatie:
www.thuisarts.nl/zwanger-misselijk-en-overgeven/ik-ben-zwanger-en-misselijk
www.deverloskundige.nl onder ziektes en kwaaltjes.

Vooral in de eerste 3 maanden van je zwangerschap kun je moe zijn. Dit komt doordat de hormonen in je lichaam veranderen. Meestal komt dit niet van bloedarmoede. Het is fijn om dan iets rustiger aan te doen. Veel zwangeren willen bijvoorbeeld meer slapen. Na ongeveer 4 maanden hebben de meeste zwangeren geen last meer van moeheid.

Je kunt pijn in je rug of je bekken krijgen. Zitten, staan of lopen gaan dan minder goed. Praat erover met je verloskundige of gynaecoloog. Zij kan je helpen met een goede houding. Bewegen kan helpen tegen de pijn. Ook deze tips kunnen helpen:

• Wil je iets oprapen? Of moet je iets optillen? Buig dan door je knieën. En buk niet.
• Zit je op een stoel of een bank? Zorg dan dat het onderste deel van je rug steun heeft.
• Als je wilt rusten en je hebt bekkenpijn dan is liggen het beste.
• Heb je pijn in je bekken en wil je rusten? Dan kun je het beste gaan liggen.
• Kun je moeilijk opstaan uit bed? Draai dan eerst op je zij. En druk daarna met je armen je bovenlichaam omhoog tot je zit en laat je benen over de rand van je bed hangen. Sta op met beide voeten op de grond.

Let op! Een bekkenfysiotherapeut kan je behandelen voor pijn in je rug of bekken. Hoe eerder de behandeling begint, hoe meer kans dat je rug en bekken herstellen. Meer informatie op www.bekkenfysiotherapie.nl

Als je zwanger bent, moet je vaker plassen dan anders. Dat komt doordat je baarmoeder groter wordt en tegen je blaas drukt. Moet je erg vaak plassen? Dan kun je een blaasontsteking hebben. Als dat zo is, heb je vaak een branderig gevoel of pijn als je plast. Breng dan nog dezelfde dag een potje met je plas naar je huisarts. De huisarts onderzoekt dan of je blaasontsteking hebt. Als dat zo is, krijg je medicijnen.
In de zwangerschap kun je soms zomaar kleine beetjes plas verliezen. Bijvoorbeeld als je aandrang voelt en je bent op weg naar de wc. Of als je bukt, lacht, niest of hoest. We noemen dit urineverlies. Bijna 1 op de 3 zwangeren krijgt hier last van in de zwangerschap. Met maandverband of inlegkruisje kun je de druppels urine opvangen. Om dit urineverlies tegen te gaan en te voorkomen dat het erger wordt, kun je bekkenbodemoefeningen doen. Je bekkenbodemspieren zijn de spieren die zorgen dat je plas en poep kunt ophouden. Vraag je verloskundige of gynaecoloog om advies.
Meestal gaat urineverlies een half jaar na de bevalling over. Om te zorgen dat het sneller overgaat kun je de bekkenbodem trainen. Een bekkenfysiotherapeut kan je daarbij helpen. Meer informatie op www.bekkenfysiotherapie.nl

Stoppen met roken is heel belangrijk om je kind een gezonde start te geven. Je hebt dan minder kans op een miskraam of een zwangerschap buiten je baarmoeder. Als je niet rookt als je zwanger bent, krijgt je baby meer voeding en lucht. Je baby groeit beter en heeft minder kans op afwijkingen. Ook heb je minder kans dat je baby te vroeg geboren wordt of te klein is. Een baby die te vroeg geboren wordt of te klein is, kan problemen krijgen bij en na de geboorte. Kijk voor meer informatie op www.ikstopnu.nl/roken-en-zwanger.

Gebruik ook geen e-sigaret (vape) als je zwanger bent. We weten namelijk niet of het veilig is om e-sigaretten te gebruiken als je zwanger bent. Ook met een e-sigaret adem je ongezonde stoffen in die bij je baby terecht komen. In veel e-sigaretten zit ook nicotine. Deze e-sigaretten zijn dus ook verslavend.

Het kan lastig zijn om te stoppen met roken. Maar ook jij kan stoppen! Je hoeft het niet alleen te doen. Praat erover met je verloskundige, gynaecoloog of huisarts. Of bel (gratis) met een coach van Rookvrije Ouders. Zij zijn er speciaal om jou te helpen stoppen met roken. Kijk voor meer informatie op www.rookvrijeouders.nl

Als iemand in jouw buurt rookt, adem jij die rook in. Dit heet ‘meeroken’. Meeroken is ongezond voor jou en je baby. Het is daarom het beste als je partner en familie ook stoppen met roken. Lukt ze dat echt niet? Vraag hen dan om niet in jouw buurt te roken. Houd het huis en de auto altijd rookvrij.

Ook als je baby is geboren, is het belangrijk om rookvrij te blijven. Blijf rookvrij als je borstvoeding geeft. Zorg ook dat je kind niet meerookt. Het is voor baby’s en kinderen erg ongezond om rook in te ademen. Hun lichaam en longen zijn nog in de groei. Ook als je buiten rookt, rookt je kind mee. Rook blijft namelijk lang hangen in haren, kleding, huid en meubels. Deze rook is ook ongezond voor je kind. Kijk voor meer informatie op www.ikstopnu.nl/meeroken.

Zorgverzekeraars betalen vaak de kosten voor hulp bij het stoppen met roken. Vraag ernaar.

Je kunt in aanraking komen met schadelijke stoffen. Schadelijke stoffen zijn overal. Daarom kun je daar niet altijd iets aan doen. Schadelijke stoffen kunnen erg ongezond zijn voor de baby in je buik. Let in ieder geval extra op bij de dingen die hieronder staan. En adem ze niet in:

• Klusproducten zoals wasbenzine en terpentine. Maar ook verf, lijm en kit die vaak ook oplosmiddelen bevatten.
• Gif tegen ongedierte. Denk hierbij ook aan anti-muggen en anti-tekenmiddelen met DEET die je op je huid doet.
• Nagellakremover. Sommige nagellakremovers bevatten aceton.
• Anti-hoofdluismiddel met dimeticone. Het is beter om je haar elke dag te kammen met een luizenkam.
• Kaarsen en wierook. Hierbij kan fijnstof vrijkomen. Wil je het toch gebruiken? Zorg dan voor genoeg ventilatie.

Ook in de lucht in je huis kunnen schadelijke stoffen zitten. Zet daarom dagelijks een deur of een raam open om je huis te luchten. 

Je kunt gewoon seks hebben als je zwanger bent. Je kunt geen miskraam krijgen van seks. Ook is seks niet slecht voor de baby in je buik. Heb je vragen over seks? Of heb je problemen met seks? Dan kun je deze bespreken met je verloskundige of gynaecoloog. 

Zijn er in het verleden nare dingen gebeurd met seks? Of vind je het vervelend als je verloskundige of gynaecoloog onderzoek doet in je vagina? Bespreek dit dan met je verloskundige of gynaecoloog. Dan kan zij daar rekening mee houden bij de bevalling of als ze je onderzoekt.

Sommige zwangeren krijgen spataderen aan de benen. Je kunt ook spataderen krijgen in je schaamlippen. Heb je spataderen? Lang zitten en lang staan is dan niet goed. Beweeg regelmatig. Ga je zitten of liggen? Gebruik dan een krukje, een stoel of een kussen om je benen hoog te houden. Je kunt ook elastische steunkousen dragen. Deze kunnen de pijn van spataderen verminderen. Vraag de verloskundige of gynaecoloog om advies. Na de bevalling worden je spataderen vanzelf kleiner.

Je kunt gewoon sporten als je zwanger bent. Maar doe het niet meer of vaker dan voor je zwangerschap. En zorg dat je genoeg drinkt als je sport. Krijg je klachten van sporten? Of word je erg moe van sporten? Ga dan minder sporten.

Wandelen, fietsen, zwemmen en fitness kun je gewoon tot het eind van je zwangerschap doen. Je moet oppassen met sport waarbij je een klap tegen je buik kunt krijgen. En met sport waarbij je tegen anderen botst of waarbij je kunt vallen. Bijvoorbeeld voetbal, hockey, volleybal en skiën. Duiken in water met zuurstofflessen moet je niet doen als je zwanger bent. Overleg bij twijfel met je verloskundige.

Straling van mobiele telefoons, beeldschermen en magnetrons is niet slecht voor je baby. Moet je naar het ziekenhuis voor onderzoek? Of wil de tandarts een foto maken? Vertel dan dat je zwanger bent. Meestal kun je onderzoek met gevaarlijke straling uitstellen tot na je zwangerschap.

Als je lange tijd stress en spanning hebt, is dat ongezond voor jou en je baby. Bespreek je zorgen met je verloskundige, gynaecoloog of je huisarts. Zij kunnen helpen een oplossing te vinden zodat jouw stress afneemt en je baby een betere start maakt. Met jouw toestemming kunnen ze je eventueel doorverwijzen naar een andere hulpverlener.

Kinkhoestvaccinatie (22 wekenprik)

Kinkhoest is een erg besmettelijke ziekte. En gevaarlijk voor pasgeboren baby’s. Baby’s kunnen longontsteking en hersenschade krijgen. Heel soms gaan baby’s dood door kinkhoest. Baby’s krijgen een vaccinatie tegen kinkhoest als ze een paar maanden oud zijn. De eerste maanden kan een baby dus wel kinkhoest krijgen. Als jij een vaccinatie tegen kinkhoest krijgt als je zwanger bent, zijn jij en je baby goed beschermd. Daarom is het verstandig een vaccinatie tegen kinkhoest te nemen als je zwanger bent. Je verloskundige of gynaecoloog vertelt je hierover. Je kunt een vaccinatie krijgen als je 22 weken of langer zwanger bent. Haal jij de vaccinatie? Meestal krijgt de baby dan na de geboorte één prik minder en start een maand later met vaccinaties. Voor de 22 wekenprik moet je zelf een afspraak maken bij de jeugdgezondheidszorg (het consultatiebureau)

Kijk voor meer informatie op www.rijksvaccinatieprogramma.nl/22wekenprik. Hier lees je ook wanneer je de 22 wekenprik het beste kunt halen en waar je een afspraak kan maken.

Griepprik tijdens zwangerschap

Heel soms worden pasgeboren baby`s en zwangeren erg ziek van griep. Zij kunnen zelfs in het ziekenhuis terecht komen. Als jij tijdens de zwangerschap de griepprik haalt, heeft je baby minder kans om de griep te krijgen. En als jij of je baby toch griep krijgen, word je meestal minder ziek. De griepprik is veilig voor jou en je kind.
De griepprik kun je halen als je 22 weken of langer zwanger bent tussen 15 oktober en 1 maart. Je verloskundige of gynaecoloog vertelt je er meer over.

Kijk voor meer informatie op: www.rivm.nl/zwanger-en-vaccineren.

Coronaprik

Raak je besmet met het coronavirus tijdens je zwangerschap? Dan heb je meer kans om ernstig ziek te worden. Dit kan gevolgen hebben voor jou en je kind. Je kunt daarom een coronaprik krijgen tijdens de zwangerschap. De kans dat je ernstig ziek wordt door corona, is dan kleiner. De coronaprik is veilig voor jou en je kind. De coronaprik kun je het beste halen als je 13 tot 26 weken zwanger bent.

Kijk voor meer informatie op de webiste van het RIVM over Corona en zwangerschap: www.rivm.nl, www.allesoverzwanger.nl/corona of www.mijnvraagovercorona.nl.

Vaccinaties op zelfde dag

De griepprik kun je tegelijkertijd met de kinkhoestvaccinatie krijgen. Krijg je een coronavaccinatie? Dan hoeft er ook geen tijd te zitten tussen de coronavaccinatie en andere vaccinaties zoals de griepprik en de kinkhoestvaccinatie.

Krijg je een anti-D prik (kijk hier voor meer informatie) tijdens de zwangerschap? Dit is geen vaccinatie. Je mag deze prik op dezelfde dag krijgen als een vaccinatie.

Meer informatie kun je vinden op de hierboven genoemde websites over vaccinaties tijdens de zwangerschap. Je verloskundige, gynaecoloog of huisarts kan je er ook meer over vertellen.

Wil je met vakantie? Of ga je op een verre reis? Bespreek dat dan met je verloskundige of gynaecoloog. Wil je op vakantie naar een ver land? Maak dan een afspraak met je huisarts of de GGD. Doe dit 6 tot 8 weken voordat je gaat. Je krijgt dan advies wat je wel en niet kunt doen in dat land. En als dat nodig is, krijg je ook vaccinaties. Vertel je huisarts en de GGD dat je zwanger bent.

Meer informatie:
www.lcr.nl

www.zwangerschapenreizen.nl

Als je zwanger bent, kun je gewoon vliegen met een vliegtuig. Maar vliegmaatschappijen nemen vaak geen vrouwen mee die langer dan 32 tot 34 weken zwanger zijn. Want ze willen niet dat je in de lucht gaat bevallen.

Je hebt recht op 16 weken verlof. Dat staat in de wet. Je zwangerschapsverlof kan beginnen als je tussen 34 en 36 weken zwanger bent. Je mag dat zelf kiezen. Maar je moet in ieder geval stoppen met werken als je 36 weken zwanger bent. Na de bevalling heb je recht op 10 weken bevallingsverlof.

• Beval je eerder dan uitgerekend? Dan hou je recht op 16 weken verlof.
• Beval je later dan uitgerekend? Dan hou je recht op 10 weken bevallingsverlof na je bevalling. En duurt je verlof dus langer. Een deel van het bevallingsverlof mag je ook gespreid opnemen.

Je partner kan na je bevalling geboorteverlof krijgen. Jullie hebben beiden ook recht op ouderschapsverlof.
Ben je zelfstandig ondernemer? Of heb je een uitkering? Er zijn speciale regelingen.

Meer informatie:

• www.arboportaal.nl

Je lichaam heeft vitamine D nodig. In je eten zit vitamine D. Bijvoorbeeld in vette vis zoals zalm of haring, in margarine, vlees en eieren. Maar hier zit minder in dan je lichaam nodig heeft. Je lichaam maakt ook zelf vitamine D als je buiten in daglicht bent. Daarom is het belangrijk elke dag naar buiten te gaan. Als je zwanger bent, heb je meer vitamine D nodig dan anders. Slik daarom tijdens de hele zwangerschap 10 microgram vitamine D per dag. Je kunt de pillen kopen bij de supermarkt, de drogist of de apotheek. Meer informatie op www.voedingscentrum.nl.

Als je zwanger bent of wilt worden, is het belangrijk om foliumzuur en vitamine D te slikken. Eet je gezond en veel verschillende dingen? Dan heb je geen andere vitaminepillen nodig. Wil je toch vitaminepillen nemen? Neem dan multivitaminepillen speciaal voor zwangeren. Want in deze pillen zit minder vitamine A. Te veel vitamine A is slecht voor je baby. Zit in deze multivitaminepillen ook vitamine D? Dan hoef je geen andere pillen met vitamine D te nemen.

Als je zwanger bent, komt er vaak meer vocht uit je vagina (afscheiding). Dat is normaal. Heeft het vocht een vreemde kleur? Of ruikt het vocht vreemd? Heb je jeuk, pijn of een branderig gevoel? Bespreek dit dan met je verloskundige of gynaecoloog. Want misschien heb je dan een infectie. Als dat zo is, kun je medicijnen krijgen.

Als je zwanger bent, blijft er meer vocht in je lichaam. Je kunt dan dikke voeten en enkels krijgen. Dit kan erger worden als het warm weer is of als je weinig beweegt. Zorg er daarom voor dat je genoeg beweegt, bijvoorbeeld door te wandelen of te fietsen. Ga je zitten of liggen? Neem dan een krukje, een stoel of een kussen om je benen hoog te houden.

De overheid heeft regels gemaakt die je helpen om te werken en gezond zwanger te zijn. 

Je kunt gewoon werken als je zwanger bent. Maar er is ook werk dat je beter niet kunt doen. Bijvoorbeeld:

• Werk met trillingen. Bijvoorbeeld in een vrachtauto of een landbouw- machine.
• Werk met radioactieve straling.
• Werk met chemische stoffen.
• Werk waarbij je infecties van bacteriën of virussen kunt krijgen.
• Zwaar werk waarbij je veel moet tillen, trekken, duwen of dragen.

Werkgever

Je werkgever moet zorgen dat je veilig en gezond kunt werken. Je werkgever mag je geen werk laten doen dat slecht is voor de gezondheid van jou of je baby. Overleg of je ander werk kan doen. Doe dit zodra je weet dat je zwanger bent. Je kunt ook overleggen met de bedrijfsarts of de arbodienst. Zij kunnen bekijken welk werk je wel en niet kunt doen. En ze kunnen je werkgever daarover advies geven. Je werkgever kan je werk dan op tijd aanpassen. Kijk voor meer informatie op de website van het Arboportaal.

Nachtdiensten en ploegendiensten

Werk je in nachtdiensten of ploegendiensten? Dan kun je met je werkgever overleggen over andere werktijden en andere rusttijden. Je hebt recht op extra pauzes als je zwanger bent. En als je zwanger bent hoef je ook niet ’s nachts te werken. Of over te werken. Dit geldt ook voor de eerste 6 maanden na je bevalling. Kun je je eigen werk niet veilig en gezond doen? Dan moet je van je werkgever ander werk krijgen. 

Tijdelijk ander werk

Kun je je eigen werk niet veilig en gezond doen? Dan moet je van je werkgever ander werk krijgen. Werkgever

Je werkgever moet zorgen dat je veilig en gezond kunt werken. Je werkgever mag je geen werk laten doen dat slecht is voor de gezondheid van jou of je baby. Overleg of je ander werk kan doen. Doe dit zodra je weet dat je zwanger bent. Je kunt ook overleggen met de bedrijfsarts of de arbodienst. Zij kunnen bekijken welk werk je wel en niet kunt doen. En ze kunnen je werkgever daarover advies geven. Je werkgever kan je werk dan op tijd aanpassen.

Meer informatie:

• www.zwangerwijzer.nl en www.arboportaal.nl/onderwerpen/kinderwens-zwanger-borstvoeding-en-werk (risico’s op het werk).
• Of op www.rijksoverheid.nl en zoek op zwanger en werk.

Er zijn tal van cursussen die je helpen om tijdens de zwangerschap gezond en fit te blijven en je voor te bereiden op de bevalling. Je verloskundige of gynaecoloog kan je vertellen welke cursussen er in je regio worden gegeven en hoe je je op tijd kunt inschrijven.